ในยุคโซเชียลมีเดียที่ใคร ๆ ก็มี Facebook, Instagram, Twitter หรือ TikTok การแชร์ชีวิตประจำวันกลายเป็นเรื่องปกติ แต่บางครั้ง การเปิดเผยมากเกินไปก็อาจกลายเป็นช่องทางให้คนอื่นเข้ามา “stalk” เราโดยไม่รู้ตัว แล้วคำว่า Stalk คืออะไร มีผลกระทบอย่างไร และจะป้องกันได้อย่างไร? มาทำความเข้าใจให้ชัดในบทความนี้
Stalk คืออะไร?
คำว่า Stalk (อ่านว่า สตอล์ก) เป็นคำที่ใช้ในเชิงสแลง หมายถึงการ สอดส่องหรือแอบตามดูชีวิตของผู้อื่นบนโซเชียลมีเดีย เช่น การเข้าไปดูโปรไฟล์ อ่านโพสต์เก่า ๆ ไล่ดูรูปถ่าย หรือเช็กว่าเจ้าของบัญชีไปไหน ทำอะไร กับใคร
แม้จะไม่ใช่การกระทำผิดกฎหมายในทางตรง แต่พฤติกรรม stalk ก็อาจกลายเป็นการละเมิดความเป็นส่วนตัว และสร้างความรู้สึกไม่สบายใจให้กับผู้ถูก stalk ได้เช่นกัน
ลักษณะของพฤติกรรม Stalk
- เข้าดูโปรไฟล์บ่อย ๆ โดยไม่แสดงตัว
เช่น เข้าไปดู IG stories หรือโพสต์ทุกวันโดยไม่เคยกดไลก์หรือแสดงความคิดเห็น - ไล่ดูโพสต์ย้อนหลังจำนวนมาก
บางคนย้อนดูถึงโพสต์เมื่อหลายปีก่อนเพื่อศึกษาพฤติกรรมหรือประวัติส่วนตัว - สร้างบัญชีปลอมเพื่อดูข้อมูลส่วนตัว
หากบัญชีตั้งเป็นส่วนตัว คนที่ stalk อาจสร้างไอดีปลอมเพื่อขอดูข้อมูล - สอดส่องทุกแพลตฟอร์ม
ไม่เพียงแค่ Facebook หรือ Instagram แต่ยังรวมถึง LinkedIn, TikTok หรือแม้แต่ Clubhouse
ทำไมคนถึงชอบ Stalk?
- ความอยากรู้ (Curiosity)
อยากรู้ว่าอีกฝ่ายใช้ชีวิตยังไง อยู่ที่ไหน คบกับใคร - แอบชอบ/แอบรัก
คนที่แอบชอบกันมักใช้วิธี stalk เพื่อดูข้อมูลโดยไม่กล้าทัก - อดีตคนรักหรือเพื่อนเก่า
บางคนยังติดตามชีวิตของแฟนเก่าหรือเพื่อนที่ห่างกันไปแล้ว - เปรียบเทียบตัวเองกับคนอื่น
เช่น ดูว่าอีกฝ่ายประสบความสำเร็จแค่ไหน มีชีวิตหรูหราหรือไม่
เพื่อสืบหาข้อมูล
บางครั้งใช้ในการสืบหาข้อมูลคู่แข่ง ลูกค้า หรือแม้แต่พนักงานในองค์กร
Stalk กับการคุกคาม (Harassment) ต่างกันอย่างไร?
- Stalk คือการดูแบบเงียบ ๆ โดยไม่แสดงตัว
- Harassment หรือการคุกคาม คือการติดต่ออย่างไม่พึงประสงค์ ส่งข้อความ รบกวน หรือคุกคามทางอารมณ์
หากพฤติกรรม stalk กลายเป็นการตามตื๊อ หรือสร้างความเดือดร้อน เช่น โทรตาม ขู่ หรือสะกดรอย ก็ควรดำเนินการทางกฎหมายได้ทันที
วิธีป้องกันตัวเองจากการถูก Stalk บนโซเชียล
- ตั้งค่าความเป็นส่วนตัว (Privacy Setting)
จำกัดการมองเห็นโพสต์ให้เฉพาะเพื่อน หรือเฉพาะกลุ่มที่ไว้ใจ - ไม่แชร์ข้อมูลส่วนตัวมากเกินไป
หลีกเลี่ยงการโพสต์ที่อยู่ปัจจุบัน เบอร์โทร หรือรายละเอียดทางการเงิน
จำกัดผู้ที่สามารถดู Stories หรือโพสต์ย้อนหลังได้
Facebook และ Instagram ให้คุณเลือกได้ว่าใครเห็นหรือไม่เห็น Stories - บล็อกหรือรายงานบัญชีต้องสงสัย
หากพบพฤติกรรมน่าสงสัย เช่น มีคนดู Stories ซ้ำ ๆ แต่ไม่มีตัวตนชัดเจน - ตรวจสอบความปลอดภัยบัญชี
ใช้การยืนยันตัวตน 2 ชั้น (Two-Factor Authentication) เพื่อป้องกันการเข้าถึง
รู้หรือไม่? พฤติกรรม Stalk ส่งผลต่อจิตใจทั้งสองฝ่าย
- ผู้ที่ Stalk อาจมีความรู้สึกเครียด วิตกกังวล หลงใหล หรือยึดติดกับเป้าหมายมากเกินไป ซึ่งอาจกลายเป็นปัญหาทางจิตใจ
- ผู้ถูก Stalk อาจรู้สึกไม่ปลอดภัย ไม่กล้าใช้ชีวิตตามปกติ กลัวการถูกจับตามอง หรือถูกล่วงละเมิด
หากพฤติกรรม stalk เริ่มรุนแรง ควรปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ หรือติดต่อเจ้าหน้าที่เพื่อรับการช่วยเหลือ
ตัวอย่างการใช้งานคำว่า “Stalk” ในชีวิตจริง
- “เมื่อคืนแอบ stalk IG เขาไปยันปี 2021 เลย”
- “มีคน stalk Facebook เราทุกวัน แต่ไม่เคยทักมาเลย”
- “ไม่อยากให้ใคร stalk ได้ ต้องตั้งค่าเป็นส่วนตัว”
คำว่า stalk กลายเป็นศัพท์ที่ใช้กันแพร่หลายในกลุ่มวัยรุ่น และกลายเป็นวัฒนธรรมย่อยบนโลกโซเชียล
EXP คืออะไร? ความหมายของ EXP ในเกมและชีวิตจริงที่คุณอาจไม่เคยรู้
Love คืออะไร? ความหมายของความรักในแบบที่หัวใจเข้าใจได้
สรุป
Stalk อาจดูเป็นพฤติกรรมเล็ก ๆ แต่ก็สะท้อนพฤติกรรมการใช้งานโซเชียลในปัจจุบันได้ดี การรู้ทัน เข้าใจ และรู้จักป้องกันตัวเองจากการถูก stalk จึงเป็นสิ่งจำเป็น โดยเฉพาะในโลกออนไลน์ที่ความเป็นส่วนตัวมีค่าน้อยลงเรื่อย ๆ
อย่าลืมว่าการมีพื้นที่ปลอดภัยทางดิจิทัล คือกุญแจสำคัญสู่สุขภาพจิตที่ดี และการใช้ชีวิตที่เป็นส่วนตัวอย่างแท้จริง
